بررسی تأثیر خشکسالی بر منابع آب دشت ملایر، همدان

چکیده خشکسالی یکی از وقایع مخرب طبیعی است که بیشترین صدمات را به منابع آبی وارد می¬نماید. هدف از انجام این پژوهش، بررسی تأثیر خشکسالی بر منابع آب دشت ملایر واقع در استان همدان است. بدین منظور شاخص بارش استاندارد شده (spi)، شاخص دبی استاندارد شده (sdi) و شاخص سطح آب استاندارد شده (swi) بر اساس آمار ماهانه سه ایستگاه باران سنجی، سه ایستگاه هیدرومتری و 39 حلقه چاه پیزومتری استفاده شد و تطابق زمانی بین وقوع خشکسالی هواشناسی با هیدرولوژیکی از طریق شاخص¬ها در چهار بازه زمانی مورد ارزیابی قرار گرفت. در ادامه پهنه¬بندی شدت خشکسالی آب زیرزمینی با استفاده از روش¬های زمین آماری کریجینگ ساده، کریجینگ معمولی و روش معکوس فاصله وزنی انجام گرفت. سپس جهت تجزیه و تحلیل روند داده¬ها، آزمون ناپارامتری من کندال به کار برده شد. نتایج نشان داد که رابطه زمانی بین وقوع خشکسالی هواشناسی با هیدرولوژیکی در سطح اطمینان 99% معنی دار بوده و این همبستگی در بازه زمانی 12 ماهه حداکثر است. خشکسالی سبب کاهش دبی و افت سطح آب زیرزمینی شده که این تأثیر در آب سطحی در همان ماه یا بدون تأخیر و حداکثر در ایستگاه هیدرومتری درودگران و در آب زیرزمینی در اکثر چاه¬ها با تأخیر زمانی شش ماهه با بیشترین میزان در چاه پیزومتری قلعه خلیفه اتفاق می¬افتد. نتایج حاصل از پهنه¬بندی نشان داد که خشکسالی در سال¬های ابتدایی دوره آماری در مرکز و غرب حوضه شدت بیشتری داشته و در سال¬های اخیر تمام دشت را تحت تأثیر قرار داده است. همچنین نتایج بیانگر روند کاهشی در داده¬های دبی و افت سطح ایستابی در اکثر چاه¬های پیزومتری بوده در حالی که داده¬های بارش روند خاصی نداشته¬اند و این موضوع اهمیت مدیریت منابع آب را در این منطقه بیش از پیش بیشتر می¬کند. کلمات کلیدی: خشکسالی هیدرولوژیکی، شاخص swi، پهنه¬بندی شدت خشکسالی، آزمون من کندال، دشت ملایر